arasamewarmeo arakomerciuli iuridiuli piri
“saqarTvelos velosportis erovnuli federacia”
w e s d e b a
axali redaqcia
Tbilisi 2016 weli
muxli 1. zogadi debulebani
1. a.a.i.p. “saqarTvelos velosportis erovnuli federacia” (svef) aris iuridiuli piri, romelic xelmZRvanelobs respublikaSi velosportis ganviTarebas da warmoadgens qveynis avtonomiuri respublikebis, saqalaqo velosportis federaciebis, velosportis klubebisa da velosportTan dakavSirebul sxva iuridiul pirTa nebayoflobiT kavSirs.
2. mxolod velosportis federacias aqvs ufleba warmoadginos saqarTvelos velosportis interesebi, rogorc saqarTveloSi, aseve mis farglebs gareT. mxolod misi iurisdiqcia vrceldebavelosportSi saqarTvelos mTels teritoriaze.
3. federacia anviTarebs velosportis Semdeg saxeobebs:
· velosporti-treki;
· velosporti-sagzatkecilo;
· velosporti-samTo(mountain bike);
· velosporti-bi em iqsi (BMX);
· velotriali;
· velokrosi;
· veloboli;
· velo turizmi;
· paralimpiuri velosporti;
-sxva saxeobebi, romlebic cnobilia velosportis saerTaSoriso kavSiris (UCI) mier.
4. svef-s aqvs damoukidebeli balansi, saangariSsworebo (maT Soris savaluto) angariSebi sabanko dawesebulebebSi, mrgvali beWedi, Stampi, blanki, emblema da sxva Sesabamisi simboluri niSnebi.
5. svef aRiarebs olimpiuri moZraobis principebs, iTvaliswinebs mis miznebs, amocanebs da Tavis muSaobas warmarTavssaqarTvelos olimpiur komitetTan mWidro kavSirSi.
6. svef Tavis saqmianobaSi xelmZRvanelobs saqarTvelos konstituciiT, saqarTvelos kanoniT "sportis Sesaxeb" da Tavisi wesdebiT.
7. svef gadawyvetilebebis Sesruleba misi kompetenciis farglebSi savaldebuloa sportuli sazogadoebebisa da uwyebebisaTvis, agreTve maT daqvemdebarebaSi myofi fizkulturul-sportuli organizaciebisaTvis.
8. svef iuridiuli misamarTia: q. Tbilisi, universitetis q. #6.
muxli 2. saqmianobis sfero, miznebi da amocanebi
1. svef miznad isaxavs saqarTveloSi velosportis ganviTarebasa da popularizacias.
2. atarebs saqarTvelos teritoriaze yvela saxis sportul Sejibrebebs velosportSi, monawileobs sxvadasxva rangis sportul SejibrebebSi.
3. atarebs RonisZiebebs specialistTa kvalifikaciis amaRlebis, velosportis propagandisa da popularizaciis mizniT, monawileobs kadrebis SerCevasa da gadanawilebaSi.
4. amtkicebs velosportSi Sejibrebebis Catarebis wesebs, respublikuri RonisZiebebis debulebebs, kontrols uwevs mis Sesrulebas.
5. ayalibebs nakreb gundebs, uzrunvelyofs maT momzadebas da monawileobas sxvadasxva rangis SejibrebebSi, agreTve maT mecnierul da samedicino momsaxureobas.
6. uzrunvelyofs svef finansuri da materialur-teqnikuri bazis ganmtkicebas.
7. mWidrod TanamSromlobs saqarTvelos sportisa da axalgazrdobis saqmeTa saministrosTan, saqarTvelos erovnul olimpiur komitetTan, profesiul kavSirebTan, velosipedistTa saerTaSoriso kavSirTan(UCI), evropis velosipedistTa kavSirTan(UEC) da sxvadasxva qveynebis velosportis federaciebTan.
muxli 3. federaciis uflebebi
1. federaciis moqmedi kanonmdeblobis Sesabamisad, Tavisi miznebis gansaxorcieleblad eweva sawarmoo-sameurneo saqmianobas, qmnis sawarmoebs, organizaciebs iuridiuli piris uflebiT.
2. federaciis sawarmoo-sameurneo saqmianobidan miRebuli Semosavali ar SeiZleba gadanawildes federaciis wevrebs Soris da igi gamoiyeneba mxolod sawesdebo miznebis Sesasruleblad.
3. monawileobs sportuli nagebobebis mSeneblobasa da eqsploataciaSi.
· monawileobs samecniero-kvleviTi saqmianobis organizebaSi;
· uzrunvelyofs sportsmenebis, mwvrTnelebis, veteranebis da sxva specialistTa dacvas;
· arsebuli wesis Tanaxmad waradgens sportsmenebs, mwvrTnelebs, veteranebsa da specialistebs dasajildoeblad an disciplinaruli sasjelis dasadebad.
4. svef monawileobs kriteriumebisa pirobebis SemuSavebaSi, im sportsmenTa, mwvrTnelTa da specialistebis SesarCevad, romlebic kontraqtiT miemgzavrebian sazRvargareT an miiReben monawileobas sareklamo saqmianobaSi.
5. saqarTvelos velosportis erovnul federaciaSi arsebuli yvela saxis qoneba da transporti imyofeba federaciis kuTvnilebaSi.
muxli 4. wevrebi, maTi uflebebi da movaleobebi
1. svef-is wevrebi arian saqarTvelos avtonomiuri respublikebis, regionebisa da qalaqebis velosportis federaciebi, klubebi da velosportTan dakavSirebuli iuridiuli pirebi, rogorc saqarTveloSi, ise mis farglebs gareT.
2. svef-is individualuri wevri SeiZleba iyos yoveli srulwlovani moqalaqe, romelic iziarebs da asrulebs svef-is wesdebiT gaTvaliswinebul moTxovnebs.
3. svef-is koleqtiuri wevri SeiZleba iyos sportsmenTa koleqtivi(aranakleb sami kacisa), sportuli skolebi, yvela dainteresebuli organizacia Tu dawesebuleba.
4. svef-is wevrebad miRebis sakiTxs wyvets gamgeoba Tavisi Sexedulebisamebr. wevrad miRebaze uaris Tqmis SemTxvevaSi, gamgeoba ar aris valdebuli ganumartos uaris mizezi ganmcxadebels.
5. svef-is koleqtiur wevrs ufleba aqvs:
a) airCios delegatebi svef-is yrilobaze, miiRos monawileoba arCeviTi organoebis formirebaSi.
6. svef-is individualur wevrs ufleba aqvs:
a) airCios da arCeuli iqnas yvela mmarTvel organoSi;
b) federaciis yvela organoSi Sevides winadadebiT da TxovniT;
7. svef-is wevrebi valdebulni arian daicvan svef-is wesdeba, wesebi da gadawyvetilebebi.
8. svef-dan garicxva xdeba, Tu wevrebi:
a) uxeSad arRveven federaciis wesdebas, wesebsa da gadawyvetilebebs;
b) TavianTi moqmedebiTa da qceviT xels uSlian federacias muSaobaSi;
g) garicxva xdeba gamgeobis sxdomaze, xmebis ori mesamediT, Tuki sxdomas eswreba wevrTa naxevari mainc;
d) garicxuli wevri eqvemdebareba svef-s, masTan finansuri valdebulebebis sakiTxebis saboloo gadawyvetamde.
muxli 5. marTvis organoebi
svef-is marTvis organoebia:
a) yriloba;
b) gamgeoba;
g) sarevizio komisia.
muxli 6. yriloba
1. svef-is umaRles organos warmoadgens yriloba, romelic moiwveva oTx weliwadSi erTxel. riggareSe yriloba moiwveva gamgeobis, prezidentis an wevrTa saerTo raodenobis ori mesamedis moTxovniT. yrilobas amzadebs gamgeoba.
2. yriloba uflebamosilia daiwyos muSaoba, Tu mas eswreba arCeul delegatTa 2/3 mainc.
3. saqarTvelos velosportis federaciis yriloba:
a) amtkicebs wesdebas, Seaqvs masSi cvlilebebi da damatebebi;
b) ganixilavs saqarTveloSi velosportis ganviTarebis ZiriTad problemebs da saxavs perspeqtiul amocanebs;
g) ismens da amtkicebs mis mier arCeuli organoebis angariSs;
d) irCevs prezidents oTxi wlis vadiT;
e) prezidentis wardginebiT irCevs gamgeobas, vice-prezidentebs, sarevizio komisiasa da generalur mdivans oTxi wlis vadiT;
v) wyvets yrilobaze gansaxilvelad gamotanil sxva sakiTxebs.
4. yrilobis Catarebis TariRisa da adgilis Sesaxeb werilobiT unda ecnobos federaciis wevrebs 3 TviT adre, xolo riggareSe yrilobis Catarebis Sesaxeb 2 TviT adre.
5. oficialuri mowveva delegatebs yrilobaze dasaswrebad unda daegzavnoT dRis wesrigTan erTad, araugvianes 2 Tvisa yrilobis dawyebamde.
6. svef-is prezidentobis kandidatura unda ecnobos gamgeobas araugvianes 2 Tvisa yrilobis dawyebamde. yrilobis dawyebamde araugvianes 1 Tvisa yrilobis wevrebs ecnobebaT kandidaturebis Sesaxeb.
7. yrilobis muSaobaSi monawileobas iReben regionaluri federaciebis delegatebi. yrilobaze warmomadgenlobis normebi da kvotebi ganisazRvreba gamgeobis mier xmaT ubralo umravlesobiT.
8. yrilobas xelmZRvanelobs gamgeoba prezidentis TavmjdomareobiT.
9. nebismieri sakiTxis ganxilvisas, maT Soris prezidentis arCevnebisas, kenWisyra tardeba Riad, Tuki yriloba sxvagvarad ar gadawyvets.
10. gadawyvetileba miiReba yrilobaze damswre delegatebis xmaTa ubralo umravlesobiT, xmaTa erTnairi raodenobis SemTxvevaSi gadamwyvetia Tavmjdomaris xma.
11. “sportis Sesaxeb” kanonSi Setanili cvlilebis Tanaxmad (muxli 1, punqti 62) prezidentis kandidatad wardgenili piri unda iyos umaRlesi ganaTlebis mqone, ar iyos nasamarTlevi da sargeblobdes maRali reputaciiT.
12. “sportis Sesaxeb” kanonSi Setanili cvlilebis Tanaxmad (muxli 1, punqti 61), saqarTvelos erovnuli federaciis umaRlesi organoa yriloba, romlis wevrTa aranakleb sam meoTxeds sportuli organizaciebi unda warmoadgendnen.
13. yrilobis mimdinareoba aisaxeba oqmSi.
Mmuxli 7. Ggamgeoba
1. svef-is gamgeoba warmoadgens federaciis ganmkargulebel organos, igi wyvets sakiTxebs, yrilobebs Soris Seaqvs federaciis wesdebaSi droebiTi cvlilebani.
2. gamgeobas Tavmjdomareobs prezidenti, xolo misi aryofnis SemTxvevaSi vice-prezidenti an generaluri mdivani.
3. atarebs sxdomebs saWiroebisamebr, aranakleb kvartalSi erTxel.
4. iwvevs svef-is riggareSe yrilobas gamgeobis wevrTa 2/3-is moTxovniT.
5. gamgeobis sxdoma uflebamosilia, Tu mas eswreba gamgeobis wevrTa naxevari mainc, maT Soris prezidenti, xolo misi aryofnis SemTxvevaSi, vice-prezidenti an generaluri mdivani. gadawyvetileba miiReba xmebis umravlesobiT.
6. gamgeobas SeuZlia gaanTavisuflos gamgeobis wevri seriozuli darRvevis an Seuferebeli saqcielis gamo xmaTa umravlesobiT da miiRos axali wevri mis nacvlad.
7. kamaTis mimdinareoba aisaxeba oqmSi.
8. gamgeoba xelmZRvanelobs morigi yrilobis mosamzadebel samuSaoebs, aseve amtkicebs saarCevno delegatTa sias.
muxli 8. federaciis prezidenti
1. svef-is prezidenti warmoadgens federaciis xelmZRvanel organos, romelic anxorcielebs erTpirovnuli mmarTveli organos funqciebs.
2. svef-is prezidenti anxorcielebs yvela mimarTulebis xelmZRvanelobas, Tavmjdomareobs gamgeobas da irCeva yrilobis mier 4 wlis vadiT, delegatTa xmebis umravlesobiT. prezidenti uflebamosilia waradginos Tavisi kandidatura axali vadiT.
3. svef-is prezidenti xels uwyobs qveyanaSi velosportis ganviTarebas mis materialur-teqnikuri bazis ganmtkicebas.
4. prezidenti Tavmjdomareobs yrilobas da gamgeobis sxdomebs, anawilebs gamgeobisa da yrilobis wevrTa movaleobebs, xolo prezidentis aryofnis SemTxvevaSi mis funqciebs asrulebs generaluri mdivani an vice-prezidenti federaciis prezidentis davalebiT.
5. prezidenti wyvets da marTavs federaciis finansur da ekonomikur saqmianobas.
6. moqmedebs federaciis saxeliT, warmoadgens federaciis interesebs saxelmwifo organoebTan urTierTobaSi, komerciul da arakomerciul organizaciebTan da dawesebulebebTan, saerTaSoriso da sxva organizaciebTan da fizikur pirebTan, xsnis sabanko(maT Soris savaluto) angariSebsa da sxva angariSebs, gascems mindobilobas.
7. ganagebs federaciis qonebasa da fulad saxsrebs.
8. axorcielebs sxva funqciebs, romlebic ar Sedis svef-is sxva organoebis funqciebSi.
9. svef-is prezidenti amave dros aris gamgeobis Tavmjdomare.
10. svef-is prezidentis vadamde gadadgomis an sxva mizeziT Tanamdebobidan wasvlis SemTxvevaSi, mis movaleobas asrulebs vice-prezidenti an generaluri mdivani, gamgeobis wevrTa xmebis 2/3-iT.
muxli 9. generaluri mdivani
1. svef-is generaluri mdivani aris svef-is mTavari aRmasrulebeli Tanamdebobis piri.
2. svef-is generalur mdivans irCevs federaciis yriloba prezidentis wardginebiT.
3. svef-is generaluri mdivani warmarTavs federaciis safinanso-ekonomikur da administraciul saqmianobas, xelmZRvanelobs aparats da komisiebs.
4. svef-is generaluri mdivani axorcielebs urTierTobebs evropis velosipedistTa kavSirTan, velosportis saerTaSoriso kavSirTan da sazRvargareTis qveynebis federaciebTan.
muxli 10. vice-prezidentebi
1. svef-is vice-prezidentebs irCevs yriloba prezidentis wardginebiT.
2. vice-prezidentebis ufleba-movaleobebs gansazRvravs svef-is prezidenti.
3. asruleben sxva funqciebs prezidentis davalebiT.
4. svef-is vice-prezidentTa raodenoba ganisazRvros maqsimum 5 vice-prezidentis odenobiT.
5. gamgeoba uflebamosilia SeuCeros vice-prezidents uflebebi wesdebis uxeSi darRvevisa an federaciis muSaobaSi xelis SeSlis SemTxvevaSi, xmaTa umravlesobiT, Tuki gamgeobis sxdomas eswreba gamgeobis wevrTa 2/3.
muxli 11. sarevizio komisia
1. svef-is makontrolebel organos warmoadgens sarevizio komisia.
2. sarevizio komisiis Tavmjdomares irCevs yriloba iseTive wesiT da vadiT, rogorc prezidents. mis SemadgenlobaSi Sedian Tavmjdomare da wevrebi.
3. sarevizio komisia:
a) akontrolebs svef-is wesdebisa da yrilobis gadawyvetilebebis Sesrulebas.
b) amowmebs svef-is safinanso sameurneo saqmianobas.
g) eswrebian gamgeobis sxdomebs da riggareSe yrilobas saTaTbiro xmis uflebiT.
d) sarevizio komisiis wevri ar Seizleba iyos amavdroulad gamgeobis wevri.
muxli 12. materialur-teqnikuri uzrunvelyofa
1. svef-s ufleba aqvs sakuTrebaSi hqondes miwis nakveTebi, Senoba-nagebobebi, mowyobilobebi, transporti, inventari, teqnika, kulturul-saganmanaTleblo da sportul-gamajansaRebeli daniSnulebis qoneba, fuladi saxsrebi, aqciebi, sxva fasiani qaRaldebi da qoneba, romelic saWiroa federaciis saqmianobis materialuri uzrunvelyofisaTvis.
2. svef-is safinanso wyaroebs Seadgens:
a) saqarTvelos sportisa da axalgazrdobis saministrodan miRebuli saxsrebi;
b) sawevro da miznobrivi Senatanebi;
g) sxvadasxva organizaciebidan da fizikuri da iuridiuli pirebisagan miRebuli finansuri daxmarebebi da nebayoflobiTi Semowirulobebi;
d) qonebis, xelovnebis nawarmoebTa da fuladi saxsrebis CuqebiTa da anderZis datovebiT.
e) Semosavlebi federaciis mier Catarebuli RonisZiebebidan;
v) Semosavlebi samewarmeo, saganmanaTleblo, samecniero da sagareo ekonomikuri saqmianobidan;
z) sxva Semosavlebi, romelic ar aris akrZaluli kanonmdeblobiT;
T) damxmare xasiaTis samewarmeo saqmianobidan miRebuli Semosavlebi;
i) saxelmwifo kreditebi, grantebi da sxva daxmarebebi;
k) sakuTari ekonomikuri saqmianobidan miRebuli Semosavlebi;
l) presisa da radio-satelevizio gadacemaTa Semosavlebi, poligrafiul sawarmoebSi gamocemuli beWdviTi produqciis gavrcelebiT miRebuli Semosavlebi;
m) sponsor organizaciaTa gadmonaricxidan da reklamiT miRebuli Semosavlebi;
n) sportuli bazis ijariT miRebuli Semosavlebi;
o) sportsmenTa saqarTvelos federaciidan sxva federaciaSi gadasvlis saxelSekrulebo Tanxebidan miRebuli Semosavlebi;
p) atributikis gamoyenebis uflebiT miRebuli Semosavlebi;
3. svef-is qonebis mflobeli aris federacia, federaciis calkeul wevrs ar ekuTvnis federaciis qonebis wili.
4. federacias ufleba aqvs moaxdinos yovelgvari garigeba mis sakuTrebaSi arsebul qonebaze, Tuki is ar ewinaaRmdegeba moqmed kanonmdeblobas.
5. federaciis samewarmeo saqmianobidan miRebuli Semosavali ar SeiZleba gadanawildes federaciis wevrebze da gamoyenebuli unda iqnas mxolod federaciis miznebisaTvis. federacias ufleba aqvs gamoiyenos Tavisi kuTvnili saxsrebi qvelmoqmedebisaTvis.
6. federacia adgens balanss, awarmoebs sabuRaltro da sagadasaxado aRricxvas, statistikas da sxv. kanonmdeblobiT dadgenili normebis mixedviT.
muxli 13. federaciis saxsrebis gamoyeneba
1. federaciis saxsrebi gamoiyeneba:
a) respublikuri da saerTaSoriso Cempionatebis, turnirebis, amxanaguri Sexvedrebis, saswavlo-sawvrTneli Sekrebebis, sxva RonisZiebebis organizebaze da monawileobis miRebaze, rogorc yveynis SigniT, ise mis farglebs gareT;
b) mimdinare saqmianobis ganxorcielebasa da ganviTarebaze;
g) samivlinebo da sxva xarjebis gadaxdaze, romlebic dakavSirebulia federaciis CarCoebSi saqmianobis Catarebul RonisZiebebTan;
d) samecniero da kvleviTi samuSaoebis finansirebaze;
e) gamomcemlobasa da sareklamo saqmianobaze;
v) saorganizacio da sameurneo moTxovnilebebze, maT Soris: saTavsoebis, mowyobilobebis, forma-inventaris, satransporto saSualebebis, sakancelario saqonlis, sawvav-sapoxi masalebisa da sxva saqonlis SeZena da arendirebisaTvis;
z) velosportis veteranTa daxmarebisaTvis da saqvelmoqmedo saqmianobisaTvis.
2. federaciaSi dasaqmebul muSwkTa Sromis anazRaureba xdeba dadgenili xelfasis ganakveTebisa da Tanamdeboebrivi sargoebis safuZvelze.
3. respublikur da saerTaSoriso sarbielze miRweuli warmatebebisaTvis da maRali SedegebisaTvis, federacias ufleba aqvs calkeul muSakebze, mwvrTnelebze da sportsmenebze gasces fuladi jildo gamgeobis mier dadgenili nixris mixedviT.
4. svef angariSvaldebulia mxolod Tavisi yrilobis winaSe.
muxli 14. federaciis saqmianobis Sewyveta
(likvidacia, reorganizacia)
1. saqarTvelos velosportis erovnuli federaciis likvidacia xdeba yrilobis gadawyvetilebis safuZvelze, misi wevrTa xmebis 2/3-iT, xolo kanonmdeblobis darRvevis SemTxvevaSi - sasamarTlos gadawyvetilebiT.
2. federaciis saqmianobis Sewyvetis SemTxvevaSi mis saxsrebsa da qonebas, moqmedi kanonmdeblobis Sesabamisad gaanawilebs salikvidacio komisia, romelsac qmnis federaciis yriloba. salikvidacio komisiis Seqmnis momentidan federaciis prezidentis uflebamosileba uqmdeba da federaciis marTva gadaecema komisias.
3. federacia kargavs iuridiuli piris uflebas misi likvidaciis momentidan.
ველოსპორტი (ფრანგ. velocipede <</span> ლათ. velox _ სწრაფი, pes _ ფეხი). სპორტის სახეობა, რომელიც მოიცავს ველოსიპედით ტრეკზე და გზატკეცილზე რბოლას, ველოკროსს, მაუნთინბაიკს (სამთო დაშვება), ფიგურულ ტარებას, ველობურთს, ველოპოლოს.
მსოფლიოს
ჩემპიონატი
ტრეკზე
რბოლაში
იმართება
1893
წლიდან,
საგზატკეცილო
რბოლაში
— 1921-იდან,
ველოკროსში
_ 1950-იდან;
ოლიმპიური
თამაშების
პროგრამაშია:
1896-იდან
—
კაცები,
1984-იდან
—
ქალები.
ველოსიპედის
ისტორიული
საწყისები
კამათის
საგანს
წარმოადგენს.
ველოსიპედიზმის
ისტორიის
საერთაშორისო
კონფერენციის
(ICHC – 1990
წლიდან
ყოველწლიურად
ტარდება
სხვადასხვა
ქვეყანაში
)
მასალების
მიხედვით,
ველოსიპედის,როგორც
თვითმოძრავი
ორთვლიანი
მექანიზმის
ისტორია,
XIX
საუკუნეში
იწყება.
თუმცა,
არსებობს
1493
წლით
დათარიღებული
ნახატი,
რომელზეც
გამოსახულია
ველოსიპედის
მსგავსი
მექანიზმი
და
რომელიც
ეკუთვნის
ლეონარდო
და
ვინჩის
მოსწავლეს,
ჯიაკომო
კაპრიოტის.
თვით
ლეონარდო
და
ვინჩიმ
მიაგნო
ჯაჭვური
გადაცემის
პრინციპს
(აღწერილია
1435
წელს
შესრულებულ
ნახატზე),
მაგრამ
ეს
აღმოჩენა
მხოლოდ
ხუთი
საუკუნის
შემდეგ
განხორციელდა.
საეჭვოდაა
მიჩნეული
ფრანგი
კომტ
დე
სივრაკის
განცხადება,
რომ
მან
1791
წელს
გამოიგონა
ორთვლიანი
მექანიზმი,
რომელსაც
“ცელერიეფერი”
დაარქვა.
დანამდვილებით
ცნობილია,
რომ
1817
წელს
გერმანელმა
კარლ
ფონ
დრეიზმა
შექმნა
“Lauftmashcine” (მრბოლი
მანქანა),
რომელსაც
პრესამ
ჯერ
დრეზინა,
შემდეგ
კი
ველოსიპედი
უწოდა.
ფონ
დრეიზის
თქმით,
ხის
ორთვალა
მექანიზმის,
როგორც
ცხენის
ერთგვარი
შემცვლელის
გამოგონება
განაპირობა
1816
წლის
გვალვამ
და
შიმშილმა.
1817
წელს
მანჰეიმში
მან
თავისი
მექანიზმით
13
კილომეტრი
ერთ
საათზე
ნაკლებ
დროში
დაფარა.
1860-იან
წლებში
საფრანგეთში
ველოსიპედის
წინა
ბორბალს
პედლები
გაუკეთეს.
ექსპერტებს
ჯერ
არ
აქვთ
გარკვეული,
ვინ
იყო
პირველი
ამ
საქმეში
–
ერნსტ
მიშო,
პიერ
ლალემენტი
თუ
ალექსანდრ
ლეფევრი.
1879
წელს
ინგლისელმა
ჰენრი
ლოუსონმა
შექმნა
ველოსიპედი
ჯაჭვური
გადაცემით,
1888
წელს
კი
ჯონ
ბოიდ
დანლოპმა
_
პნევმატური
საბურავით.
XIX
საუკინის
ბოლოს
ველოსიპედმა
კონსტრუქციულად
თანამედროვე
სახე
მიიღო.
ველოსპორტის
დაბადების
თარიღად
მიჩნეულია
1868
წლის
31
მაისი,
როცა
პარიზში
(პარკი
სენ-კლუ)
გაიმართა
პირველი
რეგისტრირებული
რბოლა
2
კილომეტრზე.
გაიმარჯვა
ინგლისელმა
ექიმმა
ჯეიმს
მურმა,
რომელმაც
ერთი
წლის
შემდეგ
პირველი
საგზატკეცილო
რბოლაც
მოიგო:
პარიზ-რუანის
120-კილომეტრიანი
ტრასა
საათში
საშუალოდ
12,4
კმ
სიჩქარით
გაიარა.
ველოსპორტში
პირველ
რეკორდსმენად
ითვლება
ასევე
ინგლისელი
სპორტსმენი,
ვინმე
დოდსი.
მან
1876
წლის
25
მარტს
1
საათში
25
კმ
და
508
მ
დაფარა.
ტრეკზე
პირველი
ველორბოლა
მოეწყო
ინგლისში
1868
წელს.
იმდროინდელი
ტრეკი
იპოდრომის
ტიპის,
ოვალური
მინდორი
იყო.
მოგვიანებით
შენდებოდა
თიხის,
წიდისა
და
ბეტონისსაფრიანი
ტრეკები
20-35-გრადუსიანი
ვირაჟებით.
XIX
საუკუნის
მიწურულს
ველოსპორტი
სწრაფად
განვითარდა
ევროპის
მრავალ
ქვეყანაში,
ამერიკასა
და
ავსტრალიაში.
გერმანიაში
პირველი
ველოშეჯიბრება
მოეწყო
1882
წელს,
რუსეთში
_ 1883
წელს.
1970-იან
წლებში
ველოსპორტის
ცალკე
სახეობად
ჩამოყალიბდამაუნთინბაიკი
(ინგლ.
mountain _
სამთო,
bike _
ველოსიპედი),
ანუ
სამთო
დაშვება,
რომელიც
აერთიანებს
სამთო
რბოლის
ძირითად
დისციპლინებს
(მთიდან
სწრაფდაშვება,
რბოლა
დასერილ
ადგილებში,
წინაღობათა
გადალახვა,
მთაზე
ასვლა,
ტრიუკები
და
ხტომები).
პირველი
სპეციალური
სამთო
ველოსიპედი
დააპროექტა
ამერიკელმა
კონსტრუქტორმა
გარი
ფიშერმა,
მანვე
დაიწყო
ამ
ველოსიპედების
სერიული
წარმოება.
1969
წლიდან
იმართება
მსოფლიოს
ჩემპიონატები,
1996
წელს
კი
სამთო
დაშვება
ოლიმპიური
სახეობა
გახდა.
მაუნთინბაიკის
ცალკეულ
დისციპლინათა
უმეტესობას
სპორტის
ექსტრემალურ
სახეობებს
მიაკუთვნებენ.
ველოსპორტი
ყველა
ოლიმპიადის
პროგრამაში
შედიოდა.
1896-1924
წლებში
შეჯიბრების
პროგრამა
არაერთხელ
გადაისინჯა.
მაგალითად,
პირველ
თამაშებში
პროგრამაში
იყო
ველოსპორტის
6
დისციპლინა,
მეორეში
_ 1,
მესამეში
_ 7. 1928-92
წლებში
მნიშვნელოვანი
ცვლილებები
არ
მომხდარა,
1996
წლიდან
კი
პროგრამას
დაემატა
ქალთა
და
კაცთა
საგზატკეცილო
ინდივიდუალური
რბოლა
და
სამთო
ველოსპორტი,
დისციპლინების
რაოდენობა
14-მდე
გაიზარდა.
პირველი
ოლიმპიური
ჩემპიონი
იყო
ფრანგი
პაულ
მასონი,
რომელმაც
მოიგო
ჰიტი
ადგილიდან,
სპრინტი
2000
მ
და
რბოლა
10000
მ.
ოთხგზის
ოლიმპიური
ჩემპიონია
მარკუს
ჰერლი
(აშშ),
3-3
ოქროს
მედალი
აქვთ
მოპოვებული
დანიელ
მორელონს,
პაულ
მასონს
და
ფლორიან
როუსს
(სამივე
_
საფრანგეთი).
ველოსიპედისტთა
საერთაშორისო
კავშირი
(Union Cycliste Internationale – UCI) დაარსდა
1900
წლის
14
აპრილს
პარიზში
(საფრანგეთი).
დამფუძნებელი
ქვეყნები:
აშშ,
ბელგია,
იტალია,
საფრანგეთი
და
შვეიცარია.
აერთიანებს
159
ქვეყნის
ფედერაციას
და
5
კონფედერაციას.
ევროპის
ველოსპორტის
კავშირი
(Union Europeenne de Cyclisme –
UEC) დაარსდა
1990
წელს.
აერთიანებს
47
ქვეყნის
ფედერაციას.
საგზატკეცილო
ველორბოლა
მსოფლიოს
ჩემპიონები
-კაცები
1927
ალფრედო
ბინდა,
იტალია
1928
გეორგ
რონსი,
ბელგია
1929
გეორგ
რონსი,
ბელგია
1930
ალფრედო
ბინდა,
იტალია
1931
ლეარჩო
გუერა,
იტალია
1932
ალფრედო
ბინდა,
იტალია
1933
გეორგ
სპეიჩერი,
საფრანგეთი
1934
კარლ
კაერსი,
ბელგია
1935
ჟან
აერტსი,
ბელგია
1936
ანტონინ
მაგნე,
საფრანგეთი
1937
ელოი
მეულენბერგი,
ბელგია
1938
მარსელ
კინტი,
ბელგია
1946
ჰანს
კნეჰტი,
შვეიცარია
1947
თეოდორ
მიდელკამპფი,
ჰოლანდია
1948
ბრიეკ
სჰოტი,
ბელგია
1949
რ.
ვან
სეენბერგენი,
ბელგია
1950
ბრიეკ
სჰოტი,
ბელგია
1951
ჰერდი
კუბლერი,
შვეიცარია
1952
ჰეინც
მიულერი,
საფრანგეთი
1953
ფაუსტო
კოპი,
იტალია
1954
ლოისონ
ბობეტი,
იტალია
1955
სტან
ოსკერსი,
ბელგია
1956
რ.
ვან
სეენბერგენი,
ბელგია
1957
რ.
ვან
სეენბერგენი,
ბელგია
1958
ერკოლე
ბალდინი,
იტალია
1959
ანდრე
დარიგადე,
საფრანგეთი
1960
რიკ
ვან
ლუი,
ბელგია
1961
რიკ
ვან
ლუი,
ბელგია
1962
ჟან
სტაბლინსკი,
საფრანგეთ
1963
ბენონ
ბეჰეიტი,
ბელგია
1964
იან
იანსენი,
ჰოლანდია
1965
ტომ
სიმპსონი,
დიდი
ბრიტანეთი
1966
რუდი
ალტიგი,
გფრ
1967
ედი
მერქსი,
ბელგია
1968
ვიტორიო
ადორნი,
იტალია
1969
ჰარმ
ოტენბროსი,
ჰოლანდია
1970
ჟან-პოლ
მონსერე,
ბელგია
1971
ედი
მერქსი,
ბელგია
1972
მარინო
ბასო,
იტალია
1973
ფელიცე
გიმონდი,
იტალია
1974
ედი
მერქსი,
ბელგია
1975
ჰენ
კუიპერი,
ჰოლანდია
1976
ფრედი
მარტენსი,
ბელგია
1977
ფრანჩესკო
მოზერი,
იტალია
1978
გერი
კნეტემანი,
ჰოლანდია
1979
იან
რაასი,
ჰოლანდია
1980
ბერნარ
ჰინაულტი,
საფრანგეთი
1981
ფრედი
მარტენსი,
ბელგია
1982
ჟუზეპე
სარო
Follow US